تاثیر زبان بیگانه بر فرهنگ

تاثیر زبان بیگانه بر فرهنگ

چندسالی است که تب یادگیری زبان های خارجی،علی الخصوص زبان انگلیسی در بین خانواده ها ... بالا گرفته است به طوری که والدین اصرار دارند فرزندانشان از همان آغاز دوران تحصیل، زبان دوم را نیز  فرابگیرند.

می توان گفت که در عصر کنونی یادگیری زبان انگلیسی _که به اعتقاد بسیاری در حال تبدیل شدن به زبان بین المللی است_ امری الزامی است.

گرادول۱۲ حوزه ی بین المللی زبان انگلیسی را این گونه برمی شمارد:

_ انگلیسی زبان کاری سازمان ها و کنفرانس های بین المللی است.

_ انگلیسی امروزه زبان علم و فناوری گشته است.

_انگلیسی زبان بانکداری بین المللی، امور اقتصادی و تجاری است.

_ انگلیسی زبان آگهی تجاری برای برندهای جهانی است.

_ زبان محصولات شنیداری-بصری-فرهنگی است.

_ زبان گردشگری بین المللی است.

_ زبان آموزش متوسطه است.

_ زبان ایمنی بین المللی در هوا و دریاست.

_ انگلیسی زبان حقوق بین الملل است.

_ زبان واسط در ترجمه حضوری و غیرحضوری است.

_ زبان انتقال فناوری است.

_ زبان ارتباط اینترنتی است.

اما جوانب و حواشی منفی یک زبان غربی باید به شدت تحت نظازت قرارگیرد.‌زبان یکی از شاهراه های نفوذ به فرهنگ و هویت یک ملت است.نفوذی آرام، تدریجی و ناملموس که مصداق بارز هژمونی فرهنگی است. گرامشی بنیانگذار نظریه هژمونی فرهنگی اعتقاد دارد یکی از  سه پایگاه مستعد برای تهاجم فرهنگی به یک کشور «مدرسه» است.

این پدیده را امپریالیسم زبانی نیز می نامند. فیلیپ سان (۱۹۹۲) در واکنش به رویکرد نئو استعماری کشورهای انگلیسی زبان برای احیای سلطه خود در کشورهای سابقا مستعمره از طریق گسترش و ترویج مدلهای آموزشی زبان انگلیسی، نظریه های امپریالیسم زبانی را تبیین کرد.او به مدلهای آموزش زبان انگلیسی به مثابه ابزارهای امپریالیسم زبانی می نگرد.

بر این اساس پژوهشگرانی به تحقیق در مقوله امپریالیسم زبانی و تاثیر زبان های بیگانه بر آموزش و پرورش پرداخته اند.

زبان انگلیسی در کتب درسی: چالش ها و راهکارها

برای بررسی مقوله آموزش زبان در کشور باید از دو منظر به این پدیده نگریست:

۱-آموزش زبان خارجی در مدارس ۲-آموزش زبان خارجی در آموزشگاه های خصوصی

تدریس زبان خارجی در مدارس از جهات مختلف قابل نقد و بررسی جدی است.به طور کلی اشکالات وارد بر آموزش زبان در مدارس را می توان به سه بخش تقسیم کرد:

۱-روش های تدریس غلط

۲-فقدان جذابیت و تنوع کتاب در بخش های مختلف

۳-محتوای کم اهمیت و یکنواخت

با توجه به  وجود ضعف های فراوان آموزش زبان در مدارس و به تبع آن نارضایتی دانش آموزان  و والدین، ایشان به آموزشگاه های خصوصی روی می آورند. 

جدا از هزینه های هنگفتی که این آموزشگاه ها برای ثبت نام دانش پژوه از خانواده ها دریافت می کنند، مشکل اصلی این نهاد های خصوصی این است که آنها توانسته اند عمدا یا سهوا به عنوان یک نیروی تاثیرگذار در القای فرهنگ غیراسلامی بسیار موفق عمل کنند.

باید اعتراف کرد که کتاب ها و فیلم های آموزشی وارداتی که با فیلترینگی بسیار ضعیف و اغلب مضحک روانه بازار می شوند و زبان خارجی را در قالب سبک زندگی غربی به به دانشجو می آموزند، توانسته اند در القای فرهنگ بیگانه کارنامه موفقی را از خود به جای بگذارند.

نفوذ فرهنگ غرب در بین خیل عظیمی از جوانان کشور آشکار است.از پوشش ظاهری گرفته تا عادات غذایی، نحوه آرایش، تکه کلام ها و در یک کلام سبک زندگی آنان.

نمی توان منکر این واقعیت شد که آموزشگاه های زبان یکی از راه های تبلیغ و رواج فرهنگ بی بند و باری در بین نوجوانان و جوانان ما است.

شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان نهاد اول سیاست گذار فرهنگی در کشور موظف است در این امر با برنامه ریزی جدی و راهکارهای عملی هرچه زود تر وارد میدان شود.

راهکارهایی که در زیر ارائه می گردند، اگرچه تا حدی کلی هستند اما می توانند پس از اصلاح ساختاری به عنوان نقشه راه مورد استفاده قرار گیرند.

۱-همانطور که اشاره شد، کتاب های درسی زبان انگلیسی مشکلات و نقاط ضعف فراوانی دارند؛ چه از حیث ظاهری و چه محتوایی.

با ارتقای کیفی سطح آموزش و برگزاری کلاسهای فوق برنامه در مدارس، دانش آموزان از حضور در 

آموزشگاه های خصوصی تا حد زیادی معاف می شوند؛ مگر افرادی که قصد دارند زبان خارجی را در سطوح تخصصی ادامه دهند.این امر از دآ جهت میتواند مفید واقع شود:

الف-والدین مجیور نخواهند شد برای ثبت نام فرزندانشان در آموزشگاه های خصوصی هزینه های هنگفت بپردازند.

ب- از آنجا که کنترل و نظارت چندانی بر کار موسسات و آموزشگاه های خصوصی وجود ندارد، بزگزاری کلاش های فوق برنامه در مدرسه این امکان را برای آموزش و پرورش فراهم می سازد که بتواند بر کار آنها نظاارت بهتر و دقیق تری داشته باشد.

۲- به نظر می رسد اولین گام در مسیر اصلاح کتب مدارس، نوشتن و گردآوری متون جذاب،آموزنده و متماسبدبا فرهنگ اسلامی ایرانی و جایگزین کردن آن با متون تاریخ گذشته و اغلب بی محتوای کتب درسی است.

۳- کتاب های وارداتی مورد استفاده در آموزشگاه ها به دلیل  تنوع و جذابیت بالا چه از نظر ظاهری و چه محتوایی(تمرینات متنوع، تصاویر جذاب...) در مقایسه با کتب مدارس توانسته اند به نسبت بسیار بالاتری رضایت مخاطبین خود را به دست بیاورند.

استفاده از طراحی های زییا، تصاویر مناسب و جذاب، کلیپ های صوتی و تصویری با کیفیت بالا مطابق با فرهنگ بومی امری لازم برای جذب دانش آموزان به کتب درسی است.

بی روح و یکنواخت بودن مطالب به شدت باعث زدگی مخاطب از کتب درسی مدارس شده است. یک شکل بودن تمرینات، تمرکز بیش از اندازه بر روی دستور زبان و غفلت کامل از آموزش فن مکالمه (که خود می تواند یک بستر مناسب برای آموزش فرهنگ بومی باشد) از این دست  ضعف ها هستند. وجود آمار نسبتا   قابل توجهی از فارغ التحصیلان و دانشجویان  ممتاز رشته های زبان های خارجی در کشور نشان از ظرفیت بالای ما در رفع این مشکلات و ضعف ها در مدت زمان کم است.  شناسایی نخبگان جوان و استفاده از ظرفیت فکری آنان در تدوین کتب درسی و کمک گرفتن از ایشان می تواند ده ها برابر به کیفیت کتب بیفزاید.

مسئولین سیاست گذار باید به این نکته واقف باشند که برای شروع کارهای فرهنگی همیشه دیر است. بنابراین اهمال در برنامه ریزی و اجرایی کردن ای سیاست ها می تواند مشکلات و ضعف های وارده را هرروز چندین برابر کند.