سینما؛ دوگانه آنالوگ و دیجیتال
محمدحسین آشنا
رسانه ها به مرور زمان، در اشکال مختلفی پدید آمده اند؛ گاهی در پاسخ به یک نیاز، و گاهی برای ساختن یک ذائقه و تجربه جدید. تقسیم بندی رسانه ها به انحاء مختلفی انجام شده است، اما یکی از مهم ترین انواع تقسیم بندی ها، دسته بندی آن ها بر اساس جدید و قدیم بودن، و در واقع ملاک هایی مانند دیجیتال و آنالوگ بودن است
بسیاری معتقدند تبدیل شدن امر آنالوگ به دیجیتال، در واقع به مثابه یک انقلاب بنیادین در عرصه رسانه ها به حساب می آید؛ در حالی که برخی دیگر بر این باورند که دیجیتال شدن رسانه ها را باید صرفا تداوم یک روند دانست، و نه تحولی بنیادین. به منظور کشف واقعیت این تغییرات در حد امکان، در ادامه این یادداشت به تبیین تمایزات و احیانا تشابهات دو امر آنالوگ و دیجیتال پرداخته و سپس به منظور فهم مصداقی این مسئله، به طور خلاصه به چگونگی وجود سینما، ساختار آن و نسبت آن با دیجیتال و آنالوگ خواهیم پرداخت.
آنالوگ/ دیجیتال
"آنالوگ به فرآیندی اشاره دارد که طی آن یک دسته از عینیت های فیزیکی، قابلیت ذخیره شدن در یک فرم مشابه فیزیکی خود را داراست."[1]
در مقابل، در فرآیند رسانه های دیجیتال، عینیت های فیزیکی به عدد تبدیل می شود؛ و نه به چیز دیگری. "در واقع، به جای تبدیل به چیزهای آنالوگ(مشابه) و یا سطوح فیزیکی، به شکل علائم انتزاعی در می آیند. به این صورت، فراگردهای رسانه ای، به جای شیمی و فیزیک، وارد قلمرو نمادین ریاضیات می شوند."[2] ورود به عرصه اعداد مساوی است با ایجاد ظرفیت های بزرگ ساختاری. در ادامه برای آشنایی بیشتر با آنالوگ و دیجیتال، به ذکر برخی ویژگی های بارز آن ها می پردازیم:
- فضای آنالوگ، فضایی پیوسته است، در حالی که فضای دیجیتال، گسسته بوده و اطلاعات در آن به صورت Binary(دو دویی) بازنمایی می شوند.
- یک پدیده آنالوگ، یک شیء محسوب می شود. در واقع همانطور که در تعریف آنالوگ اشاره شد، صدا و تصویر ، به صورت یک شیء ذخیره می شوند. این در حالی است که فناوری دیجیتال، به معنی تغییر عینیت ها( نور و امواج صوتی) به اعداد، یا اشیاء به داده هاست.
- آنالوگ، ثابت و فرسایشی است؛ در مقابل، دیجیتال توانایی بی نهایت تغییر را داشته و تقریبا هیچگاه فرسوده نمی شود.
- محیط دیجیتال، یک محیط همزمان(Synchronic) است؛ یعنی می توان در آن صد ها عمل را به طور موازی انجام داد. ضمنا هیچ نظام رتبه بندی(Hierarchy) در آن وجود ندارد.
- و ...
ظهور سینمای دیجیتال
با ورود امر دیجیتال به گفتمان رسانه ای در اوائل دهه هشتاد میلادی، رسانه های قدیمی به صورت پیشرفته درآمدند و در کنار آن رسانه های جدیدی نیز پا به منصه ظهور نهادند، که از جمله آن ها می توان به اینترنت، ماهواره، تلفن همراه و تجهیزات ملازم با آن ها اشاره نمود. اما یکی از عرصه هایی که سابقه ای طولانی تر از فناوری دیجیتال دارد، سینما است. تا پیش از ظهور فناوری دیجیتال، فیلم های سینمایی اصطلاحا به صورت سنتی و با سیستم آنالوگ ساخته می شدند. برای ساختن چنین فیلم هایی و ذخیره سازی تصاویر ضبط شده و صداها از نوارهای هزینه بر و سنگین سلولوئید و نوارهای خام استفاده می شد. عمل تدوین، با زحمات فراوان و از طریق دستگاه هایی موسوم به موویلا انجام می شد. امکان ایجاد جلوه های ویژه و صحنه های خارق العاده نظیر انفجار، بسیار نامحتمل و سخت می نمود. وجود این معایب در سیستم های آنالوگ، و در مقابل، توانایی فناوری دیجیتال برای رفع آن ها در کنار ارائه بسیاری از امکانات شگفت انگیز دیگر، سازندگان را بر آن داشت تا پس از گذشت 120 سال از تاریخ سینما، به تدریج فیلم های سلولوئیدی 35 میلیمتری را کنار گذاشته و وارد دنیایی جدید بشوند. طبق آماری که سایت روزنامه گاردین ارائه داده است" در سال 2008، 13 میلیارد فوت فیلم 35 میلیمتری در طول سال مورد استفاده قرارگرفته شده، ولی در سال بعد یعنی 2009، تنها 4 میلیارد فوت نوار سلولوئید مصرف شده است." بر این اساس سال 2011 را "مهم ترین سال برای تاریخ سینما از سال 1927(سال پیوستن صدا به تصویر) تا کنون" می دانند.
سینمای دیجیتال؛ حرکتی مداوم یا تغییری انقلابی...؟
همانطور که در مقدمه اشاره شد، بسیاری فناوری دیجیتال را یک انقلاب کامل در عرصه رسانه ها می دانند که قابل مقایسه با گذشته نبوده، موجب دگرگونی تمامی فرصت های پیش رو شده و چشم اندازی نامحدود را در مقابل ذهن بشر قرار می دهد. اما در مقابل، عده ای معتقدند که بسیاری از ویژگی هایی که از آن به عنوان امتیازات انحصاری پدیده دیجیتال نام برده می شود، پیش از ظهور این فناوری، در رسانه های قدیمی، علی الخصوص سینما موجود بوده است. در کتاب "زبان رسانه جدید"، این مسئله به طور کامل تشریح شده است، که در اینجا به بخش کوتاهی از آن اشاره می کنیم:
" بازنمایی گسسته، دسترسی تصادفی، چند رسانه ای بودن" و... سینما از قبل، واجد تمامی این امکانات بوده است. بنابراین، این ویژگی ها به ما کمکی در طبقه بندی رسانه ها به دو دسته ی قدیم و جدید نمی کنند. اگر بر این اساس بسیاری از ویژگی های مبنایی رسانه های امروزی، در واقع جدید به نظر نمی آیند، آیا ویژگی "بازنمایی دیجیتال" نیز به همین صورت است؟ یا اینکه این تنها ویژگی بارزی است که باعث باز تعریف رسانه های جدید می شوند؟ نمی توان به این سوال پاسخ صریحی داد. این ویژگی متأخر( دیجیتال شدن) در واقع خود به سه زیر مجموعه غیر مرتبط به هم تقسیم می شود: - تبدیل آنالوگ به دیجیتال، یک کد بازنمایی رایج، و بازنمایی عددی. هرگاه می خواهیم ادعا کنیم که وجود بعضی از ویژگی های رسانه ی جدید مربوط به دیجیتال بودن آن است، باید دقیقا مشخص کنیم که با کدام یک از این ویژگی ها سر و کار داریم...[3]
نویسنده در ادامه این کتاب به طور دقیق مشخص می کند که آن چه باعث می شود فناوری دیجیتال را یک تغییر ریشه ای در عرصه رسانه ها بدانیم، همان مفهوم "بازنمایی عددی" است که “رسانه را تبدیل به داده های کامپیوتری می کند که قابل برنامه ریزی(Programmable) است.”[4]
همچنین در کتاب "رسانه های جدید، یک معرفی انتقادی" در ادامه این مباحث به این نکته بر می خوریم که وجود فناوری دیجیتال در رسانه ای مثل فیلم را نمی توان موجب یک جدایی کامل از سیستم آنالوگ دانست. نویسنده این کتاب معتقد است که فناوری های دیجیتال را می توان ادامه و گسترش تکنیک ها یا مبانی از پیش موجود دانست. هر چند که نویسنده در نهایت به این امر معترف است که" این توسعه و گسترش آن قدر بااهمیت است که ما آن را نه به عنوان ادامه (روند از پیش موجود)، بلکه به عنوان یک دگرگونی کامل قلمداد کنیم."[5]
سایر منابع مورد استفاده:
سایت تابناک:
وبلاگ وحید فرازان:
www.vafa48.persianblog.ir/tag/
[1]M.Lister / J.Dovey / S.Giddings/ I.Grant / K.Kelly ,”New media,a critical introduction”(2009): second edition, Routledge, p.17
[2] همان
[3] L.Manovich,” the language of new media”,(2002),MIT Press, P.68
[4] همان
[5] M.Lister / J.Dovey / S.Giddings/ I.Grant / K.Kelly ,”New media,a critical introduction”(2009): second edition, Routledge, p.17
