ویرا؛ پایگاه مطالعات فرهنگى و رسانه اى

رسانه، مهد تولید فرهنگ

ویرا؛ پایگاه مطالعات فرهنگى و رسانه اى

"تنفس سایبری"

شنبه, ۱۸ بهمن ۱۳۹۳، ۰۹:۵۸ ب.ظ


توسعه مفهومی فضای مجازی از آغاز ظهور اینترنت تا کنون

ما وب شدگان...! (1)

محمدحسین آشنا


حضور در فضای مجازی یعنی حضور در دنیایی نو، با روابط و امکانات و فرصت های بدیع و بی سابقه؛ می خواهد مترادف با واقعیت باشد یا حقیقت و یا اینکه جعلی باشد و دروغین؛ این، موضوع بحث ما نیست. بحث بر سر احساس نیازی که موتور محرک تلاش های دهه های اخیر دانشمندان جهت توسعه این فضا شده نیز نیست. قصد نداریم در این یادداشت در این باره بگوییم که اینترنت اساسا مولود نیازهای بی جا و کاذب بوده یا نه. نمی خواهیم فضای مجازی و سازندگان آن را به پای میز محاکمه کشانده و آن ها را محکوم کنیم، یا احیانا دست به تقدیس و تحسین بی جای آن ها بزنیم؛ چرا که نوشتن در این باره، نیازمند تفکر عمیق در باب ماهیت این فناوریهاست و در این فرصت کم، مع الاسف امکان آن فراهم نبوده است.


آن چه در این نوشته بدان خواهیم پرداخت، نگاهی است به توسعه مفهومی فضای مجازی به ویژه از زمان ظهور اینترنت با تکیه بر تاریخچه کوتاه مدت این تکامل. این نگاه توصیفی، خود می تواند مسائل بسیاری را در ذهن خواننده حل کرده و در کنار آن، سوالات و چالش هایی عمیق تر ایجاد کند و او را بر آن دارد تا در حد توان به کشف این معماهای ذهنی بپردازد.

فضای مجازی، و به طور کلی صنعت ارتباطات و رسانه های جمعی را باید یکی از بنیان های اصلی جهانی شدن دانست. اساسا اعتقاد بر این است که دو گام بلند در مسیر جهانی شدن یکی توسعه حمل و نقل است و دیگری گسترش تدریجی ارتباطات. این دو پدیده توانستند با هر چه کوچک تر و بی اهمیت تر کردن مفهوم زمان و مکان، مرز ها را فروریخته و انسان ها را به یکدیگر نزدیک تر کنند.

اینترنت در جریان چشم و هم چشمی های بین آمریکا و شوروی متولد شد. "اتحاد جماهیر شوروی آن زمان موشکی با نام «اسپونیک» (Sputnik) را به فضا می‌فرستد و نشان می‌دهد دارای قدرتی است که می‌تواند شبکه‌های ارتباطی آمریکا را توسط موشک‌های بالستیک و دوربرد خود از بین ببرد. آمریکایی‌ها در پاسخگویی به این اقدام روس‌ها، موسسه پروژه‌های تحقیقی پیشرفته “ARPA” را به‌وجود آوردند. هدف از تاسیس چنین موسسه‌ای پژوهش و آزمایش برای پیدا کردن روشی بود که بتوان از طریق خطوط تلفنی، کامپیوترها را به هم مرتبط نمود. به طوری که چندین کاربر بتوانند از یک خط ارتباطی مشترک استفاده کنند. در اصل شبکه‌ای بسازند که در آن داده‌ها به صورت اتوماتیک بین مبدا و مقصد حتی در صورت از بین رفتن بخشی از مسیرها جابه‌جا و منتقل شوند. در اصل هدف “ARPA” ایجاد یک شبکه اینترنتی نبود و فقط یک اقدام احتیاطی در مقابل حمله احتمالی موشک‌های اتمی دوربرد بود. هر چند اکثر دانش امروزی ما درباره شبکه به‌طور مستقیم از طرح آرپانت “ARPPA NET” گرفته شده‌است. شبکه‌ای که همچون یک تار عنکبوت باشد و هر کامپیوتر ان از مسیرهای مختلف بتواند با همتایان خود ارتباط داشته باشد واگر یک یا چند کامپیوتر روی شبکه یا پیوند بین انها از کار بیفتادبقیه باز هم بتوانند از مسیرهای تخریب نشده با هم ارتباط بر قرار کنند. این ماجرا با وجودی که بخشی از حقایق به‌وجود آمدن اینترنت را بیان می‌کند اما نمی‌تواند تمام واقعیات مربوط به آن را تشریح کند. باید بگوییم افراد مختلفی در تشکیل اینترنت سهم داشته‌اند آقایPaul Baranیکی از مهمترین آنهاست. آقای باران که در دوران جنگ سرد زندگی می‌کرد می‌دانست که شبکه سراسری تلفن آمریکا توانایی مقابله با حمله اتمی شوروی سابق را ندارد. مثلاً اگر رییس جمهور وقت آمریکا حمله اتمی متقابل را دستور دهد، باید از یک شبکه تلفنی استفاده می‌کرد که قبلاً توسط روس‌ها منهدم شده بود. در نتیجه طرح یک سیستم مقاوم در مقابل حمله اتمی روس‌ها ریخته شد."[1]


 در 1966 تلاش های تیلور در موسسه ARPA برای برقراری اتصال دو کامپیوتر در شرق و غرب امریکا، منجر به پدیدآمدن اینترنت به معنای امروزی آن شد. از آن پس خرج هزینه های گزاف در جهت سهولت استفاده از اینترنت برای عموم و نوآوری های هر روزه دانشمندان در این زمینه، باعث افزایش تصاعدی استفاده از اینترنت از اوایل دهه 1990 میلادی شد، اما حتی خوش بین ترین افراد نیز نمی توانستند پیش بینی کنند که تا "سال 2008 این "تار جهان گستر" بیش از یک میلیارد و 400 میلیون کاربر داشته باشد، و بیش از 305 میلیون نفر آن به پهن باند متصل باشند."[2]

پیشرفت های عظیم و سرسام آور اینترنت در دو دهه اخیر-اگر نگوییم مفهوم اینترنت را به طور کل دست خوش تغییر کرده است- می توانیم ادعا کنیم که موجب توسعه بی نهایت آن شده است. شهروندان این جهان، اکنون امکان آن را دارند که در دهکده جهانی، تبدیل به نت وندانی شوند با هویت هایی جدید و آرمانی. آن ها اکنون در قالب وبلاگ ها، رسانه های تعاملی و شبکه های اجتماعی، خود، سردبیر خود هستند. افزون بر آن امکان آن را دارند که در مقابل آن چه می بینند یا می شنوند، به سرعت بازخورد نشان داده و از این طریق حضور خود را به اطلاع دیگران برسانند. آن ها تقریبا برای برطرف کردن بیشتر حوایج روزمره خود به صفحه کلید و تصویر نورانی مقابل خود اعتماد کرده و همه چیز را به او می سپارند.

اندیشمندان معتقدند اکنون تنها بخش کوچکی از آن چه مارشال مک لوهان "دهکده جهانی" می نامید محقق گشته است و هنوز راه زیادی تا تکمیل این راه در پی شاست؛ راهی که علی رغم پیش بینی های متعدد ، انتهایش نامعلوم و مبهم می نماید.



پ.ن: " ما وب شدگان" نام سری یادداشت هایی به قلم بنده است که احتمالا و به حول قوه الهی به صورت هفتگی در ویرا منتشر خواهد شد. ضمنا لازم است عرض کنم که این نام را از جناب حمید کارگر نویسنده کتاب  " نگاه کاربردی به دانش رسانه و ارتباطات" به عاریه گرفته ام...

 



[1] Wikipedia

[2] ایسابریگز- پیتربرک: تاریخ اجتماعی رسانه ها،1391، همشهری

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی